Ung thư tụy đã được chú ý đến bởi chẩn đoán của một vài nhân vật nổi bật như diễn viên Patrick Swayze, người đã chết vì ung thư tụy vào tháng 9/2009, những người sáng lập ra Apple và CEO Steve Jobs. Tỷ lệ sống sót của ung thư tụy chỉ khoảng 1/72. Ung thư tụy được xếp vào căn bệnh thứ 4 gây tử vong nhiều nhất. Bệnh này có mức độ ảnh hưởng ngang nhau ở cả nam và nữ.
Ung thư tụy là gì?
Tụy là một tạng hình ống, mềm xốp, dài 6 inch, nằm ở phía sau dạ dày. Nó có 2 chức năng chính: tiết enzyme tiêu hóa giúp ruột tiêu hóa thức ăn, và sản xuất hormon – bao gồm insulin – giúp điều hòa đường huyết. Ung thư tụy xuất hiện khi có những tế bào ung thư phát triển, phân chia, và lan rộng khắp các mô tụy.
Triệu chứng của ung thư tụy
Ung thư tụy được gọi là bệnh “im lặng” vì các triệu chứng điển hình không biểu hiện ở giai đoạn sớm. Nhưng khi ung thư phát triển và lan rộng, sẽ có cảm giác đau ở vùng thượng vị và thỉnh thoảng lan ra sau lưng. Cơn đau sẽ nặng hơn sau khi ăn hoặc nằm xuống. Các triệu chứng khác có thể là vàng da, nôn ói, chán ăn, sụt cân, mệt mỏi, yếu ớt, và suy giảm.
Nguyên nhân gây ung thư tụy
Mặc dù nguyên nhân chính xác gây ung thư tụy chưa được biết đến, nhưng hút thuốc là yếu tố nguy cơ chính. Tuổi cũng có liên quan, bệnh thường xảy ra sau tuổi 45. Tiểu đường cũng có liên hệ với ung thư tụy, với 10-20% những ca chẩn đoán ung thư đều có tiền căn tiểu đường. Những nguy cơ khác như viêm tụy mạn và xơ gan. Tiền căn gia đình bị ung thư tụy, chế độ ăn giàu chất béo, béo phì, và thiếu vận động cũng là những yếu tố nguy cơ của bệnh này.
Chẩn đoán ung thư tụy
Thử thách của bệnh này là phát hiện ở giai đoạn sớm. Một bác sĩ không thể nhìn hay cảm nhận một khối u trong thăm khám thông thường. Để giúp cho việc chẩn đoán (và xác định phương pháp điều trị thích hợp nhất), các xét nghiệm hình ảnh học được thực hiện (như siêu âm hay CT) để xem những hình ảnh của ổ bụng và xác định được các bất thường. Vùng xanh lá trên hình chụp CT màu dưới đây cho thấy ung thư tụy và gan. Chẩn đoán cũng có thể là sinh thiết – lấy một mẫu mô của khối u – được thực hiện bằng một cây kim xuyên qua da hay trong quá trình phẫu thuật.
Ung thư tụy và gan (vùng màu xanh lá) (nguồn: webmd.com)
Điều trị: Phẫu thuật
Phẫu thuật có thể chữa trị ung thư nếu chưa di căn qua tụy. Khối u có thể được cắt bỏ và giữ lại phần lớn tuyến tụy chưa bị ảnh hưởng gì. Không may là với ung thư tụy thì các tế bào ung thư đã di căn khắp tụy tại lúc chẩn đoán. Phẫu thuật vẫn có thể được thực hiện, dù là khối u đã quá lớn đến nổi không thể cắt bỏ được. Phẫu thuật sẽ chỉ là những thủ thuật nhằm giúp làm giảm đi một số triệu chứng và ngăn chặn những vấn đề nào đó liên quan đến kích thước của khối u.
Điều trị: Xạ trị
Xạ trị sử dụng tia phóng xạ năng lượng cao để giết các tế bào ung thư. Thường thì điều trị sẽ tiến hành 5 ngày trong 1 tuần và kéo dài vài tuần hoặc vài tháng, nhằm bảo vệ các mô bình thường khác khi có sự trải rộng của tổng liều phóng xạ. Tia phóng xạ cũng được sử dụng để giết các tế bào ung thư còn sót lại sau phẫu thuật. Xạ trị có thể làm giảm đau và các vấn đề về tiêu hóa gây ra bởi các khối u lớn.
Điều trị: Hóa trị liệu
Hóa trị liệu dùng thuốc để phá hủy tế bào ung thư và ngăn chúng phát triển và nhân lên. Điều trị có thể chỉ gồm một loại thuốc hoặc kết hợp nhiều thuốc, đưa vào cơ thể bằng đường uống hay tiêm. Thuốc vào dòng máu và đi khắp cơ thể, làm cho hóa trị liệu trở thành một sự lựa chọn tốt đối với ung thư đã di căn. Phương pháp này cũng hữu ích sau phẫu thuật để giết các tế bào ung thư còn sót lại.
Điều trị: Trị liệu chuẩn đích
Những thuốc mới hơn trên thị trường có khả năng tấn công các đột biến của tế bào ung thư. Trị liệu chuẩn đích ra đời có tác dụng hiệu quả hơn hóa trị liệu và ít gây hại tới các tế bào bình thường khác. Trị liệu chuẩn đích đang được nghiên cứu để dùng vào điều trị ung thư tụy.
Tế bào ung thư tụy qua kính hiển vi điện tử (nguồn: webmd.com)
Phương pháp điều trị mới: Liệu pháp miễn dịch
Còn gọi là liệu pháp sinh học, liệu pháp miễn dịch nhằm mục đích nâng cao hệ miễn dịch của một người nào đó để chống lại bệnh. Liệu pháp miễn dịch vẫn chưa được dùng cho ung thư tụy, nhưng đang được tích cực nghiên cứu, cùng với việc nghiên cứu ra vaccin để trang bị cho hệ miễn dịch có thể tấn công tế bào ung thư.
Điều trị bảo tồn
Điều trị bảo tồn nhằm giảm các triệu chứng và kiểm soát đau, không chú ý tới các giai đoạn bệnh hay sự cần thiết cho các liệu pháp khác. Mục đích của chăm sóc bảo tồn là để nâng cao chất lượng cuộc sống không chỉ về thể xác, mà còn về tinh thần. Điều trị bảo tồn thích hợp khi đang trong giai đoạn cuối của bệnh và chúng cũng hữu ích khi được sử dụng cùng với các liệu pháp điều trị ung thư khác.
Có thể phòng ngừa được không?
Mặc dù không có một hành động rõ ràng để có thể phòng ngừa ung thư tụy, nhưng có thể bắt đầu bằng việc tránh các yếu tố nguy cơ mà bạn có thể kiểm soát:
- Nếu bạn đang hút thuốc, hãy ngừng hút ngay.
- Nếu bữa ăn của bạn giàu chất béo, hãy làm việc để bữa ăn có lợi cho sức khỏe.
- Tập thể dục nhiều ngày trong tuần, việc tập thể dục đã cho thấy tác dụng trong việc giảm nguy cơ gây ung thư tụy.
Phan Huỳnh Tiến Đạt (Y2009B-ĐHYKPNT)
(Dịch từ webmd.com)
