Ung thư đại trực tràng là gì?
Ung thư đại trực tràng là căn bệnh chiếm tỷ lệ cao thứ 3 trong các trường hợp được chẩn đoán do ung thư và là nguyên nhân thứ 2 gây tử vong vì bệnh ung thư ở U.S. Yet. Bệnh xảy ra ở nam và nữ. Khi được phát hiện sớm thì khả năng chữa khỏi cao. Loại ung thư này xảy ra khi các tế bào tăng sinh bất thường ở lớp biểu mô của đại tràng hay trực tràng.
(nguồn: medicinenet)
Ung thư đại trực tràng khởi phát từ đâu?
Ung thư đại trực tràng thường khởi phát từ các polyp - những khối u lành tính trên bề mặt đại tràng. Các polyp ở ruột có thể chia làm 2 nhóm chính: polyp tuyến và polyp tăng sản. Chúng phát triển khi có sự cố xảy ra trong quá trình phát triển của tế bào và đổi mới lớp biểu mô của đại tràng. Phần lớn các polyp là lành tính, nhưng một số có khả năng chuyển dạng sang ung thư. Loại bỏ chúng sớm là cách phòng ngừa ung thư đại trực tràng.
Polyp đại trực tràng (nguồn: medicinenet)
Các yếu tố nguy cơ không thể tránh khỏi
Nguy cơ mắc bệnh ung thư đại trực tràng phụ thuộc vào yếu tố di truyền và lối sống. Các yếu tố mà bạn khó kiểm soát được bao gồm:
- Tuổi tác – phần lớn bệnh nhân là trên 50 tuổi
- Polyp hoặc bệnh viêm ruột
- Tiền sử ung thư đại trực tràng trong gia đình
- Tiền sử ung thư buồng trứng hay ung thư vú
Các yếu tố nguy cơ có thể tránh khỏiMột số yếu tố có thể trở thành nguy cơ của ung thư đại trực tràng nằm trong phạm vi mà bạn có thể kiểm soát được bao gồm:
- Chế độ ăn nhiều thịt
- Béo phì (dư thừa mỡ quanh eo, thắt lưng)
- Ít vận động
- Hút thuốc hoặc uống rượu
Các dấu hiệu cảnh báo ung thư đại trực tràngThường không có các dấu hiệu cảnh báo của ung thư đại trực tràng. Phát hiện ung thư sớm đồng nghĩa với việc tỷ lệ chữa khỏi cao. Khi bệnh tiến triển, bệnh nhân có thể thấy máu trong phần, đau bụng, sự thay đổi về hoạt động đường ruột (như táo bón hay tiêu chảy), sụt cân không giải thích được, hay mệt mỏi. Ngay khi các triệu chứng này xuất hiện, các khối u có khuynh hướng trở nên lớn hơn và khó điều trị hơn.
Chẩn đoán hình ảnh ung thư đại trực tràng
Vì ung thư đại trực tràng không có biểu hiện sớm, nên chẩn đoán hình ảnh là cách tốt nhất để phát hiện bệnh giai đoạn sớm. Khi bước sang tuổi 50 thì nên đi soi đại tràng 10 năm 1 lần. Thủ thuật này là sử dụng 1 camera nhỏ để thăm khám toàn bộ đại tràng và trực tràng. Phương pháp này không chỉ phát hiện sớm các khối u, mà thực tế còn có thể phòng ngừa ung thư đại trực tràng bằng cách cắt bỏ các polyp (xem hình dưới).
Cắt bỏ polyp đại trực tràng (nguồn: medicinenet)
CT Scan 3D
Hiện nay có 1 giải pháp thay thế cho soi đại trực tràng, đó là sử dụng các hình ảnh chụp CT để xây dựng thành 1 hình ảnh 3D của đại tràng. thủ thuật này có thể bộc lộ được các polyp hay những bất thường khác mà không phải đưa 1 cái camera vào trong cơ thể. Sự bất tiện ở đây là nếu tím thấy polyp thì vẫn phải nội soi để cắt bỏ và đánh giá chúng.
Dựng ảnh 3D qua các ảnh CT Scan (nguồn: medicinenet)
X-quang đại tràng
X-quang đại tràng là sử dụng 1 chất lỏng trắng như phấn là barium làm chất cản quang. Điều này cho phép bác sĩ sẽ có một cái nhìn thoáng qua ở bên trong đại trực tràng, phát hiện polyp, khối u, và sự thay đổi mô ruột. Hình dưới đây cho thấy 1 khối u gây tắc đại tràng. Các bất thường phát hiện trên X-quang thì cũng phải qua bước điều trị tiếp theo là nội soi.
Hình ảnh X-quang của tắc đại tràng (nguồn: medicinenet)
Chẩn đoán ung thư đại trực tràng
Nếu các kiểm tra đã xác định là có khối u, thì bước tiếp theo là sinh thiết. Qua nội soi, các bác sĩ sẽ cắt bỏ các polyp và lấy các mẫu mô ở các phần khác của đại tràng nghi có bất thường. Các mẫu mô này được soi dưới kính hiển vi để xác định có ung thư hay không. Dưới đây là hình ảnh phóng đại của các tế bào ung thư đại tràng đã được nhuộm màu.
Hình ảnh tế bào ung thư đại tràng (nguồn: medicinenet)
Các giai đoạn của ung thư đại trực tràng
Nếu phát hiện ra ung thư, thì sẽ có 1 tiến trình để xem ung thư đã di căn tới đâu. Kích thước khối u không liên quan gì đến các giai đoạn của ung thư. Tiến trình này cũng cho phép bác sĩ quyết định hướng điều trị thích hợp.
Giai đoạn 1: ung thư chưa di căn ra khỏi phảm vi trong lòng đại trực tràng
Giai đoạn 2: ung thư đã di căn vào lớp cơ của đại trực tràng
Giai đoạn 3: ung thư đã di căn tới 1 hoặc 1 số hạch lympho xung quanh.
Giai đoạn 4: ung thư đã di căn những phần khác của cơ thể , như gan, phổi hay xương.
Các giai đoạn của ung thư đại trực tràng (nguồn: medicinenet)
Tỷ lệ sống sót của ung thư đại trực tràng
Tỷ lệ này phụ thuộc vào các giai đoạn của ung thư, giai đoạn càng muộn nghĩa là bệnh càng trầm trọng. Tỉ lệ sống sót sau 5 năm là phần trăm mà bệnh nhân có thể sống tối thiểu 5 năm sau khi được chẩn đoán. Giai đoạn 1 có tỉ lệ sống sau 5 năm là 93%, trong khi đó giai đoạn 4 chỉ 8%.
Phẫu thuật ung thư đại trực tràng
Giải pháp điều trị thường dùng là phẫu thuật để cắt bỏ khối u và các mô xung quanh. Trong trường hợp khối u lớn, có thể phải cắt bỏ một đoạn đại tràng và/hoặc trực tràng. phẫu thuật có tỷ lệ thành công rất cao ở giai đoạn đầu của bệnh. Nếu ung thư đã di căn tới gan, phổi hay các cơ quan khác, thì phẫu thuật không chắc sẽ chữa khỏi, nhưng cắt bỏ các khối u do di căn nếu có thể sẽ làm giảm các triệu chứng.
Phẫu thuật điều trị ung thư đại trực tràng (nguồn: medicinenet)
Các giải pháp điều trị cao cấp hơn
Khi ung thư đại trực tràng đã di căn sang 1 hoặc vài hạch lympho (giai đoạn 3), thì vẫn còn có thể điều trị được. Giải pháp điều trị thường là sự kết hợp của phẫu thuật, liệu pháp bức xạ và hóa trị liệu. Nếu ung thư tái phát sau lần điều trị đầu tiên hay di căn sang các cơ quan khác, thì bệnh sẽ trở nên khó chữa khỏi hơn. Nhưng liệu pháp bức xa và hóa trị liệu vẫn có thể làm giảm các triệu chứng và giúp bệnh nhân sống lâu hơn.
(nguồn: medicinenet)
Sóng cao tần
RFA sử dụng sức nóng cường độ lớn để đốt cháy khối u. Với sự chỉ dẫn của CT scan, một bác sĩ sẽ sử dụng một thiết bị giống cây kim (needle-like device) phát ra sức nóng trực tiếp vào khối u và vùng xung quanh. Đây là một giải pháp thay thế để phá hủy khối u khi không thể cắt bỏ bằng phẫu thuật. Ở bệnh nhân có 1 số lượng giới hạn tế bào di căn ở gan thì không thể cắt bỏ bằng phẫu thuật, hóa trị liệu thường được kết hợp với RFA để phá hủy khối u.
Needle-like device (nguồn: medicinenet)
Phòng ngừa ung thư đại trực tràng: chế độ ăn
Các nhà nghiên cứu đã ước lượng rằng chế độ ăn đủ dinh dưỡng, tập thể dục điều độ, kiểm soát mỡ cơ thể có thể phòng ngừa được 45% ung thư đại trực tràng. Viện ung thư quốc gia đã đưa ra một chế độ ăn ít chất béo với dồi dào chất xơ và tối thiểu 5 khẩu phần trái cây, rau quả mỗi ngày.
Phòng ngừa ung thư bằng cách tập thể dục
Hoạt động thể dục xuất hiện sẽ trở thành vũ khí mạnh mẽ trong sự bảo vệ chống lại ung thư đại trực tràng. Trong một cuộc nghiên cứu, người hay vận động thì ít bị ung thư hơn 24% so với những người ít vận động. Hiệp hội ung thư Hoa Kỳ đã đề nghị nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày.
Phan Huỳnh Tiến Đạt (Y2009B-ĐHYKPNT)
(Dịch từ medicinenet)
