Tóm tắt
Vỏ bọc phúc mạc là một dị tật bẩm sinh đặc trưng bởi một màng mỏng phúc mạc bao phủ ruột non và tạo nên một túi phúc mạc phụ. Chúng tôi trình bày một trường hợp vỏ bọc phúc mạc được chẩn đoán tình cờ trên một bệnh nhân nam 82 tuổi được phẫu thuật mở bụng điều trị ung thư đại tràng. Túi phúc mạc này cũng khá dễ dàng cắt bỏ và cuộc phẫu thuật hoàn toàn không xảy ra tai biến gì.
Giới thiệu
Vỏ bọc phúc mạc là một tình trạng rất hiếm đặc trưng bởi một màng mỏng phủ lên toàn bộ ruột non và tạo nên một túi phúc mạc phụ. Các trường hợp này thường gây ra tắc ruột non hoặc có thể phát hiện tình cờ khi mở bụng. Chúng tôi trình bày một trường hợp vỏ bọc phúc mạc được chẩn đoán trong lúc phẫu thuật ung thư đại tràng.
Ca lâm sàng
Bệnh nhân nam, 82 tuổi, người da trắng, nhập viện vì đau hố chậu trái, được chẩn đoán là ung thư đại tràng xuống. Bệnh nhân không có tiền căn phẫu thuật trước đây. Khối u đại tràng này được cho là đang trong nguy cơ gây tắc đại tràng và bệnh nhân được lên lịch mổ để giải quyết khối u này. Trong lúc phẫu thuật, khi mở vào khoang phúc mạc thì phát hiện rằng toàn bộ ruột non được bao phủ bởi một màng mỏng, có thể nhìn xuyên qua và thấy ruột non trong túi phúc mạc phụ này. Sau khi cắt màng này, ruột non được giải phóng. Không có bất cứ bệnh lý liên quan nào của ruột non hay dính ruột. Phẫu thuật Hartmann được thực hiện. Hậu phẫu bệnh nhân ổn, không có biến chứng và xuất viện vào ngày hậu phẫu thứ 5.
Vỏ bọc phúc mạc bao phủ ruột non được phát hiện sau khi mở bụng.
Các quai ruột có thể được thấy khi nhìn xuyên qua lá vỏ bọc phúc mạc.
Vỏ bọc phúc mạc dính vào mặt dưới đại tràng ngang cùng với mạc nối lớn. Chỗ bám dính ở phía dưới và phía ngoài đã được tách ra.
Màng vỏ bọc phúc mạc đang được kéo lên và thấy ruột non ở dưới.
Bàn luận
Vỏ bọc phúc mạc là một tình trạng rất hiếm gặp đặc trưng bởi một màng phúc mạc phụ bao bọc toàn bộ ruột non. Màng này dính vào đại tràng lên và đại tràng xuống ở phía ngoài, dính vào đại tràng ngang ở trên và phúc mạc thành ở dưới. Nguyên nhân là do sự xoay ruột vào tuần thứ 12 của thai kỳ, điều này gây ra sự hình thành một túi phụ từ phúc mạc phủ lên rốn. Màng phúc mạc phụ này có thể phủ toàn bộ hay một phần ruột non từ góc tá hỗng tràng đến góc hồi manh tràng.
Hai biểu hiện lâm sàng thường gặp nhất là: tắc ruột non cấp tính hoặc phát hiện tình cờ khi phẫu thuật mở bụng vì một bệnh lý khác. Tuy nhiên, nhiều trường hợp được phát hiện trong lúc mổ tử thi. Một số bệnh nhân có thể có những giai đoạn đau quặn bụng từng cơn hoặc tắc ruột non bán cấp trước khi đi đến chẩn đoán xác định.
Chẩn đoán vỏ bọc phúc mạc trước mổ có thể rất khó khăn vì phim Xquang bụng đứng có thể hoàn toàn bình thường hoặc chỉ thấy quai ruột non dãn và trên CT scan có thể không rõ ràng. Tách màng này ra trong lúc phẫu thuật là một biện pháp điều trị (giả sử không có thiếu máu ruột). Trong y văn, không có báo cáo nào về trường hợp phải mổ lại đối với vỏ bọc phúc mạc sau khi được tách ra.
Sự hiểu biết về bất thường bẩm sinh này là tùy thuộc vào kinh nghiệm của phẫu thuật viên, vì không có một bài trình bày giải phẫu chuẩn nào về dị tật này. Phẫu thuật nội soi ổ bụng được sử dụng ngày càng nhiều, sự hiểu biết về bất thường giải phẫu này sẽ giúp phẫu thuật viên nhận ra vỏ bọc phúc mạc và tách màng này qua nội soi mà không cần phải chuyển sang mổ hở.
Phan Huỳnh Tiến Đạt
(Y2009B – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch)
Tài liệu dịch: “An asymptomatic case of peritoneal encapsulation: case report and review of the literature”. Omer S Al-Taan, Martyn D Evans and Javid A Shami. (PubMed)
