Giới thiệu
Xoắn túi mật là một tình trạng hiếm gặp, có thể gây ra hội chứng bụng cấp. Được mô tả lần đầu tại Wendell vào năm 1898. Kể từ đó có khoảng 300 trường hợp được báo cáo trong y văn. Xoắn túi mật có thể xảy ra ở bất cứ độ tuổi nào, nhưng thường xuất hiện ở phụ nữ lớn tuổi. Các triệu chứng lâm sàng phụ thuộc vào mức độ xoắn, do đó chẩn đoán trước mổ thường rất khó khăn. Chúng tôi báo cáo một trường hợp xoắn túi mật hoại tử.
Ca lâm sàng
Bệnh nhân nữ, 79 tuổi, có bệnh sử đau ¼ bụng trên phải 1 ngày, kèm buồn nôn và nôn ói. Khám bụng thấy có một khối phồng rất căng ở vùng hạ sườn phải. Bệnh nhân được chỉ định xét nghiệm công thức máu và chức năng gan, các kết quả đều nằm trong giới hạn bình thường.
Siêu âm bụng thấy hình ảnh túi mật căng to, thành túi mật dày, có dịch quanh túi mật. Dấu hiệu Murphy dương tính với đầu dò siêu âm.
Không thấy sỏi túi mật trên siêu âm. CT bụng cho thấy túi mật không nằm ở vị trí giải phẫu bình thường, thành túi mật dày, độ cản quang không đều, có dịch quanh túi mật. Có một cấu trúc hình cong tăng cản quang ở phía bên phải của túi mật, nghĩ là ống túi mật. Thành hang vị phía trước phù nề, phù hợp với tính trạng viêm thứ phát từ túi mật. Không thấy sỏi trong đường mật.
CT bụng: Thành túi mật dày, độ cản quang không đều (mũi tên lớn). Thành hang vị phía trước phù nề (mũi tên nhỏ)
CT bụng: Có dịch quanh túi mật (mũi tên lớn). Có một cấu trúc hình cong tăng cản quang ở phía bên phải của túi mật, nghĩ là ống túi mật (mũi tên nhỏ)
Bệnh nhân được phẫu thuật mở bụng với chẩn đoán trước mổ là viêm túi mật không do sỏi có khả năng hoại tử. Khi mở bụng ra thấy túi mật căng to, có một số vùng hoại tử. Túi mật xoay hơn 180 độ theo chiều kim đồng hồ quanh mạc treo túi mật, không có sỏi trong túi mật (hình dưới). Các phẫu thuật viên tiến hành cắt bỏ túi mật. Kết quả giải phẫu bệnh là thành túi mật hoại tử xuất huyết. Bệnh nhân xuất viện vào ngày hậu phẫu thứ 2.
Túi mật xoay hơn 180 độ theo chiều kim đồng hồ quanh mạc treo túi mật, không có sỏi trong túi mật (GB: túi mật, CD: ống túi mật, CA: động mạch túi mật)
Bàn luận
Xoắn túi mật cấp là một trường hợp hiếm gặp, đặc trưng bởi sự xoay vòng của túi mật quanh trục là ống túi mật và động mạch túi mật. Bệnh thường xảy ra ở người lớn tuổi, tỉ lệ nữ : nam là 3:1 ở người lớn và 1:4 ở trẻ em.
Nguyên nhân gây xoắn túi mật vẫn chưa được biết rõ, mạc treo túi mật dài, và độ dính của túi mật vào gan thấp là yếu tố thúc đẩy xoắn. Sự mất mỡ nội tạng, mất tính đàn hồi, gan teo, dị dạng cột sống và sụt cân là những yếu tố thúc đẩy xoắn túi mật. Trong những trường hợp này, nếu động mạch túi mật bị xơ cứng và ống túi mật ngoằn ngoèo thì có thể sẽ thúc đẩy quá trình xoắn nhanh hơn nữa vì sẽ tạo điểm tựa cho xoắn.
Hai dạng xoắn túi mật đã được mô tả: xoắn không hoàn toàn (dưới 180 độ) và xoắn hoàn toàn (trên 180 độ). Các triệu chứng xuất hiện của xoắn túi mật phụ thuộc vào dạng xoắn. Xoắn hoàn toàn thường gây ra cơn đau đột ngột dữ dội khởi phát ngay tại ¼ bụng trên phải, kèm buồn nôn và nôn ói, với khối phồng căng sờ thấy được khi khám bụng. Trong khi đó xoắn không hoàn toàn lại gây ra cơn đau lặp đi lặp lại vùng bụng trên, có thể kèm theo hay không có nôn ói.
Chẩn đoán xoắn túi mật trước mổ là rất khó khăn. Các biểu hiện lâm sàng thường gợi ý đến các tình trạng khác như viêm túi mật cấp, viêm ruột thừa cấp. Chẩn đoán thường chỉ xác định trong lúc phẫu thuật. Các dấu hiện trên CT như đã phân tích trong ca lâm sàng trên gợi ý một tình trạng viêm túi mật hoại tử hay xoắn túi mật.
Kết luận
Phẫu thuật cắt túi mật là phương pháp điều trị xoắn túi mật. Cắt túi mật đều có thể thực hiện bằng mổ hở hay nội soi. Tháo xoắn và cắt túi mật qua nội soi sẽ mang lại những ưu điểm của phẫu thuật xâm lấn tối thiểu. Các dấu hiệu lâm sàng và các xét nghiệm hình ảnh học có thể giúp ích cho chẩn đoán xoắn túi mật. Chẩn đoán sớm và điều trị phẫu thuật sẽ làm giảm tỉ lệ tử vong của bệnh. Chẩn đoán và điều trị chậm trễ sẽ có thể làm gia tăng các biến chứng.
Phan Huỳnh Tiến Đạt (Y2009B-ĐHYKPNT)
(Dịch từ Cases Journal)
Phan Huỳnh Tiến Đạt (Y2009B-ĐHYKPNT)
(Dịch từ Cases Journal)
